Journalist en antropoloog Joris Luyendijk bracht vijf jaar van zijn werkende leven door als correspondent in het Midden-Oosten. In deze brandhaard vol conflicten sprak hij met stenengooiers, soldaten, taxichauffeurs, professoren, slachtoffers en agressors. Hoe meer hij zag, hoe minder hij begreep van eenzijdige berichtgeving in de media. Een ingewikkeld conflict kent veel invalshoeken, ontdekte hij. Zelf gaat Luyendijk niet heel goed om met conflicten, bekent hij. ‘Ik ontwijk en mijd conflicten meestal. Of ik probeer zo verwoestend toe te slaan dat de ander zich meteen overgeeft. Daarom ben ik ook schrijver. Dan hoef je met niemand echt samen te werken.’

Tekst Lydia Lijkendijk

 Never waste a good crisis

Deze gevleugelde uitspraak van de Britse staatsman Winston Churchill had maar zo van schrijver Joris Luyendijk kunnen zijn. Want hoewel hij niet van conflicten houdt, ziet hij er wel degelijk het nut van in.   

Mensen hoeven wat hem betreft niet te leren conflicteren, maar zonder conflict loopt alles vast, stelt hij. ‘Mensen verschillen, in hun gewoontes, in hun belangen en in hun perceptie van belangen. Alleen een wereld waarin iedereen hetzelfde is, waarin niets nieuws meer wordt geïntroduceerd, de techniek stilstaat en geen innovatie plaatsheeft, kan zonder conflict. Als iedereen hetzelfde wil en doet, en als je ervanuit kunt gaan dat dit zo blijft, ontstaat er nooit wrijving.’

Botsen is nuttig

Botsen in een gecontroleerde politieke arena is nuttig, daar heb je wat aan. Wat dat betreft, vindt Luyendijk, kunnen wij, polderende Nederlanders, veel leren van de Engelsen en Amerikanen. Die zoeken in het politieke debat tegenstellingen juist op en zetten daarmee de zaak op scherp. Dat kan heel verhelderend zijn. Het Midden-Oosten is daarentegen juist géén schoolvoorbeeld van conflicthantering. ‘Mensen in het Midden-Oosten ervaren conflicten veelal als gezichtsverlies. Pijnlijke waarheden schuift iedereen liever voor zich uit. Het voordeel daarvan is dat niemand vernederd wordt. Maar de prijs is hoog, namelijk verregaande intellectuele en sociale stagnatie. Kijk naar Saudi-Arabië, dat is juist doordat er geen ruimte is voor andere meningen geen prettige plek om te leven.’

Do’s en don’ts

Wat moet je doen als je in een conflict verzeild raakt, en wat kun je beter laten? Luyendijk: ‘Het belangrijkste is denk ik dat je beseft dat de overwinning alleen bij een existentiële strijd op leven en dood bestaat uit het winnen van het conflict. In alle andere situaties bestaat de winst eruit dat je met de ander verder kunt. Als je die ander zodanig vernedert dat deze niets meer met jou te maken wil hebben, dan kan de winst omslaan in verlies.’ In dit opzicht zou het autochtone Nederlanders echt helpen als ze wat minder direct waren, vindt hij. ‘Probeer je eens wat vaker aan te passen aan de fatsoensnormen rond beleefdheid zoals deze in de rest van de wereld opgeld doen.’ Dat helpt trouwens niet alleen bij internationale conflicten, maar ook op de Nederlandse werkvloer of gewoon thuis aan de keukentafel. Dus, zoals Sire dat in 2019 verwoordde in de campagne tegen onaardigheid: #Doeslief.

Conflictmijders

Conflicten vermijden kan ontzettend verleidelijk zijn, weet Luyendijk, die zelf ook niet van conflicten houdt: ‘Ik snap dat gedrag helemaal. Veel conflicten verdwijnen vanzelf, dus vaak hebben conflictmijders gelijk door het conflict niet aan te gaan. Het grote probleem zit ‘m in die paar keren dat een conflict echt nodig is. Als je dan wegkijkt en de confrontatie niet aangaat, verlies je alles wat je met dat zinvolle en succesvolle mijdingsgedrag op andere dossiers hebt binnengehaald.’

 

Geef een reactie

Je email adres wordt niet gepubliceerd. Required fields are marked *

Post comment