blinde vlekken aan het licht
Hoe kan het dat organisaties roepen tegen discriminatie te zijn – maar mensen zich toch buitengesloten voelen? En hoe heeft je onbewuste gedrag invloed op wat je doet? Iedereen heeft blinde vlekken. De kunst? Deze impliciete associaties aankijken en aan het licht brengen. En dat begint met een goed begrip van het psychologische mechanisme erachter.
Tekst: Anna Thymgio
van leerling naar gepubliceerd auteur
De 22-jarige Dilara Bilgiç heeft Turkse roots. Als spreker en auteur laat ze haar stem horen over interessante thema’s die – zeker nu – actueler dan ooit zijn. Hoe ze in dit politieke wereldje rolde? Nou, gewoon, door een boek te schrijven: ‘Wat ooit begon als een profielwerkstuk tijdens mijn studie, liep steeds verder uit de hand. En toen een uitgeverij mijn werk wilde publiceren, was het ineens echt. Mijn eerste boek, De Black Box Democratie werd uitgegeven in 2020. Een filosofisch essay over de polarisatie in onze democratie. Ik had geen politieke of filosofische achtergrond, maar deze materie ging me aan het hart. Het maatschappelijke debat hierover is namelijk best heftig. En nadat ik steevast zei geen andere boeken meer te schrijven, verscheen in 2022 toch mijn tweede boek: De gelabelde. Een literaire non-fictie over de invloed van labels op het leven van mensen.’
die labels lieten dilara niet los
… want de meeste mensen die goedwillig zijn klappen dicht wanneer ze geconfronteerd worden met hun blinde vlekken. Dilara vertelt: ‘Ik zie het overal om me heen. Ik hoef het nieuws maar te openen en het gaat over vooroordelen. En die creëren blinde vlekken.’Dilara besloot zich te focussen op hoe die blinde vlekken ontstaan, en hoe je ze aan kunt pakken. ‘Ik wil de bubbels waarin we leven doorbreken. Mijn drijfveer? Frustratie. Frustratie tegen de status quo. Omdat het beter kan. Omdat het sámen kan.’
‘Ik heb het zelf ook meegemaakt’
Toen Dilara nog maar 2,5 jaar oud was, vluchtten haar ouders uit Turkije naar Nederland. ‘Ik heb zelf gemerkt hoe het is om in een andere cultuur op te groeien dan de cultuur die ik op het stedelijk gymnasium zag. Mijn klasgenoten daar hadden al een stereotype beeld van wie ik was. Pas toen het gesprek op gang kwam, konden ze het échte perspectief ontdekken. Ook heb ik 8 jaar lang een hoofddoek gedragen. In die 8 jaar heb ik gezien en ervaren hoeveel vooroordelen er waren – puur omdat ik er gewoon was.’ Met deze persoonlijke ervaringen op zak gaat Dilara de strijd aan tegen het hokjes denken.
Bezorgd
Dilara’s frustratie tegen de status quo komt voort uit bezorgdheid. Omdat ze wéét dat het ook anders kan in onze samenleving. ‘Bij zoiets simpels als een borrel zie ik het al gebeuren. Mensen in een cultureel diverse omgeving durven gesprekken aan te gaan. Maar de mensen die al het beeld hebben gekweekt dat ze niks kúnnen zeggen, twijfelen. Over hoe ze dingen moeten brengen. En daardoor gaat zo’n persoon minder snel bij de ‘Dilara’ staan. Het is een self fulfilling prophecy die we in stand houden.’
Impact maken – met een verhaal en een podium
Eerder stond Dilara al op het podium van Verhaal met Impact. En op 10 december geeft ze opnieuw een lezing tijdens het congres ‘Gewenst gedrag in 1 dag’. Wat kunnen we van je verwachten, Dilara? ‘We gaan kijken naar hoe vooroordelen en stereotypen ontstaan. Want heel vaak denken mensen bewust dat ze zelf het probleem niet zijn. Maar als je naar het onbewuste gedrag kijkt, heeft dit wel degelijk invloed. Op bijvoorbeeld hoe welkom een collega zich voelt. Gesprekken over vooroordelen gaan vaak over de cancel culture waarin we leven. Over dingen die gezegd zijn door mensen die bewust racistische opmerkingen maken. Maar het merendeel van de mensen doet dit onbewust en onbedoeld. Dat creëert afstand – waardoor je in een bubbel gaat leven. En tijdens deze lezing prik ik door die bubbel.
Emotie losmaken
Het doel op 10 december? Iets losmaken. Dilara vertelt: ‘Mijn bijdrage aan het congres is geslaagd wanneer mensen zich ongemakkelijk voelen. Als ze na gaan denken. Ik wil emotie losmaken.’ Nieuwe dingen leren kan namelijk íédereen. En om die reden is Dilara onlangs ook begonnen aan haar tweede studie: klinische psychologie. In de media wordt ze nog weleens als filosoof aangeduid. “Dat is dus niet omdat ik filosofie heb gestudeerd, maar omdat ik gewoon heel veel praat.’
De komende tijd focust Dilara zich op haar doel: licht schijnen op de blinde vlekken en voorbij de labels kijken. En dit geeft ze je nog mee: “We hebben állemaal onbewust en onbedoeld vooroordelen. Denk je nu dat dit niet voor jou geldt? Dan zit precies hier je blinde vlek.’
Kom naar het congres Gewenst Gedrag in 1 dag! en ervaar hoe het anders kan. Naast Dilara, staat ook Dolf Jansen, Kees Klomp, Kiza Magendane, Caroline Koetsenruijter en Rogier van der Wal op het podium. Een dag waarin we in moreel gedrag en de ethiek van je organisatie duiken, leren over inclusie, duurzaamheid, en hoe we giftig gedoe op de werkplek kunnen aanpakken.