Deep Democracy voegt waarde toe

In een democratische samenleving geldt altijd de stem van de meerderheid. Toch kom je vaak verder als de minderheid óók gehoord wordt. Een gedragen beslissing, waarmee iedereen kan leven, krijg je vaak door het toepassen van ‘Deep Democracy’. Spreker, trainer en coach Mireille Ollivieira weet daar alles van. ‘Deze techniek voegt waarde toe en faciliteert dat er gezegd wordt wat er gezegd moet worden.’

Tekst Lydia Lijkendijk

Mireille Ollivieira heeft plezier in leren en houdt er ook van ánderen dingen te leren. Dat kon wel eens genetisch bepaald zijn. ‘Ik ben het kind van onderwijzers en ook mijn zus staat voor de klas’, verklaart zij. ‘Goed kijken en luisteren naar de wereld heb ik meegekregen van thuis, en dat heeft me gevormd. Ik vraag me altijd af wat de ándere kant van een verhaal is. Ik ben altijd in de bres gesprongen voor mensen zonder stem, en heb daar uiteindelijk mijn werk van gemaakt. Als trainer in Deep Democracy ben ik steeds op zoek naar de wijsheid van de minderheid.’

Trainer van het jaar
Voor we verder in de Deep Democracy duiken, dringt een belangrijke vraag zich op. Want Ollivieira is uitgeroepen tot trainer van het jaar 2021-2022. Hoe voelt dat? ‘Ja, fantastisch’, roept ze uit. ‘Ik ben er compleet door overrompeld. Het is natuurlijk een hele eer om genomineerd te worden door je collega’s, en dan ook te winnen. Ik werk vaak op de achtergrond, of op de voorgrond dienend aan het groepsproces. Maar nu stond ik, dankzij anderen, ineens midden op het podium. Als zwarte vrouw werk ik nagenoeg alleen met witte mensen, en ik heb in werkverband zelf nagenoeg alleen maar witte rolmodellen gehad. Als beste trainer van het land heb ik nu een enorme impact op niet-witte mensen, op gewone zwarte vrouwen.’ Zelf is ze dus wél een zwart rolmodel geworden. En dat voelt goed.

Verbinding maken met mensen
Bij Ollivieira staan diversiteit en inclusie altijd op de agenda, vertelt zij. Zij probeert beweging mogelijk te maken en te faciliteren dat iedereen gehoord wordt. Het werk dat zij doet, kan zij alleen maar doen doordat zij authentiek is, denkt zij. ‘What you see is what you get, bij mij. Ik deel vaak mijn blunders en missers, mijn vallen en ook mijn opstaan. Daarmee maak ik verbinding met mensen. Ik hecht echt wel waarde aan theorieën, maar nog meer aan menszijn. Hoe kunnen wij onszelf in elkaar herkennen? Daar gaat het om, dat is ook de waarde die ik wil toevoegen. De winst voor anderen bestaat er mogelijk uit dat zij zich kunnen verbinden met menselijke emoties. We zijn altijd aan het denken op de werkvloer, altijd rationeel. Dat is wijs en waardevol, maar emoties spelen ook een rol, daar zit levenskracht in. Als we die een plaats geven op de werkvloer, maken we verbinding met elkaar. Daarom is het zo leuk dat ik bij Human Dimensions werk, en dat mijn bureau Homecomingcoach heet. Dat zegt eigenlijk alles.’

De wijsheid van de minderheid
Deep Democracy is een van de manieren om verbinding te zoeken op de werkvloer. Een manier waar Ollivieira erg thuis in is. Om te beginnen vertelt zij wat het is: een filosofie, een gedachtengoed en een structuur. ‘Het gaat erover hoe je alle stemmen mee kunt nemen in gesprekken en besluitvorming. Het gaat om de wijsheid van de minderheid, die óók moet worden gehoord. Het gaat er niet om dat mensen hun zin moeten krijgen, wel dat ze serieus genomen moeten worden. Deep Democracy leidt tot het nemen van meerderheidsbesluiten waar misschien niet iedereen het mee eens is, maar waarmee iedereen wel kan instemmen. Dat is een nuanceverschil.’

Ze geeft een voorbeeld: ‘Als je een team van tien mensen, die samen te weinig ruimte hebben, vraagt naar een oplossing, zullen zeven mensen zeggen: we willen verhuizen. Drie willen liever verbouwen. Je kunt dan constateren dat de meerderheid wil verhuizen, dus we gaan verhuizen. Bij Deep Democracy ga je het gesprek aan. Wat hebben die drie mensen nodig om de verhuizing zo goed mogelijk te doen? Welke wijsheid kunnen zij toevoegen en wat hebben zij nodig? Welke ideeën hebben zij erover? Iedereen mag erover meepraten, en dat faciliteren we. Dat is Deep Democracy.’

In de onderstroom duiken
De eerste keer dat Ollivieira werkte met Deep Democracy was tijdens een teamconflict. ‘Het heftigste team dat ik ooit heb meegemaakt’, lacht ze. ‘Er was een onveilige situatie in dat team, dus ik ben met hen de onderstroom ingedoken, met de tool ‘het niet-gevoerde gesprek’. De twee herrieschoppers mochten alles zeggen tegen elkaar, en de groep luisterde mee. Eén van de herrieschoppers zei: “Ik reageer zo omdat zíj op mijn moeder lijkt!” Dat speelde natuurlijk al lang, maar het kwam aan de oppervlakte toen we tijd besteedden aan reflectie. Vervolgens konden we kijken naar ieders eigen aandeel, en naar hoe het team op een andere manier met elkaar om kon gaan. Leiders hebben daarin een belangrijke rol, trouwens. Je moet samen durven stoppen met bepaald gedrag, en samen nieuwe kaders stellen en afspraken maken. Deep Democracy faciliteert dat er gezegd wordt wat er gezegd moet worden.’

Waardevolle methode
Ze vindt Deep Democracy een waardevolle methode, zegt Ollivieira. ‘Mensen voelen zich vaak niet gehoord. Het is een goede methode om te oefenen met het nemen van besluiten. Je kunt niet altijd polderen. Soms heb je een besluit nodig, ook al is het geen ideaal besluit. Deze methode leidt dan tot een rijk gesprek, ook al zijn we allemaal niet perfect en maken we fouten. De kunst is om fouten te accepteren. Dat lukt beter als je jezelf ontslaat van perfectie. En als je wilt leren van anderen.’
Kent de methoden ook nadelen? ‘Tsja, het is wel een talige methode, dus voor wie niet goed uit z’n woorden komt, is het misschien lastiger om alles te zeggen. Maar daar heb je dan goede facilitators en tools voor.’

Waarde toevoegen
Op het congres Van Winst tot Waarde op 24 november neemt Mireille Ollivieira de bezoekers wat dieper mee in Deep Democracy. ‘Winst gaat niet alleen over materiële zaken, wat mij betreft moeten wij liever nadenken over de waarde die we zelf toevoegen aan de wereld. Waar staan we voor? Wat vinden we belangrijk? Hoe bouw je duurzame relaties? Ik zou het fijn vinden om mensen te inspireren op dit thema. Want dit is waar het over moet gaan in het leven wat mij betreft. Ik zou lezers willen uitdagen om alvast na te denken over wat zij waard zijn en de waarde die zij willen toevoegen. Want daarin zit de winst voor anderen.’