Dit is het verhaal van Shagoofa
Shagoofa had een goed leven in Afghanistan. Opgeleid in politieke wetenschappen aan de Universiteit van Kabul werkte ze als Security & Justice programmacoördinator bij Cordaid Afghanistan. In de avonduren volgde ze een master Gender & Women Studies. Nu zit ze in de bossen van Heumensoord. Met niets om handen. ‘Ik heb nog nooit zoveel tijd verspild.’
Of ze fulltime werkte? Dat vindt Shagoofa een amusante vraag. Natuurlijk, dat deed iedereen in Kabul. En daarnaast studeerde ze ook nog. Vaak keerde ze pas ’s avonds laat terug in het huis van haar ouders, dat ze deelde met haar vier zussen en haar broer en zijn gezin; in totaal dertien mensen. Haar vader was gepensioneerd ingenieur en liet al zijn dochters studeren, soms tegen de zin van andere familieleden. Maar hij vond het belangrijk. Net als veel andere Afghanen: er studeerden de afgelopen jaren steeds meer meisjes af aan de universiteiten.
Het was een goed leven, zegt Shagoofa. Ze reisde geregeld door het land omdat ze voor Cordaid lokale programma’s opzette in de plattelandsgebieden van Afghanistan waar de situatie achterbleef bij die in de steden. ‘Een voorbeeld: wanneer er in een dorp geen vrouwelijke politiefunctionaris was, konden vrouwen niet terecht wanneer er iets wat voorgevallen. Of we moesten op vaders inpraten om te zorgen dat ze hun dochters naar school stuurden. Ons doel was het opzetten van sterke netwerken om de positie van deze vrouwen te versterken. Dat is in twintig provincies gelukt.’
Als eerste op de lijst
Het maakt dat de ambitieuze Shagoofa een bekend gezicht wordt in de vrouwenbeweging. Dat was al nooit helemaal zonder gevaar, maar wanneer de Taliban opnieuw de macht grijpt wordt het echt gevaarlijk. En dus is zij een van de eersten die op de evacuatielijst van Cordaid staat om naar Nederland te vertrekken. In eerste instantie mag zij haar familie meenemen. Omdat al haar zussen nog studeren en haar vader gepensioneerd is, leeft het grote gezin van het inkomen dat zij en haar broer genereren. De familie pakt in allerijl spullen in. Shagoofa: ‘We haalden zelfs nog snel koffers bij de Bazar.’
Maar dan verandert het plan. Vanuit Nederland komt het bericht dat single evacués toch geen gezinsleden mogen meenemen. Shagoofa: ‘Dat was een vreselijke teleurstelling. Ik heb tegen mijn zusjes met wie ik heel close ben gezegd: als jullie willen dat ik hier blijf, dan blijf ik. Maar ze zeiden dat ik moest gaan. Dat het veiliger was. Dus ben ik gegaan. In de hoop dat ik ze ook vanuit hier kan ondersteunen en straks een aanvraag kan doen voor familiehereniging.’
Dieptepunt in loopbaan
Shagoofa wordt tijdens het gesprek vergezeld door haar collega Anne Kwakkenbos, genderexpert bij Cordaid en inmiddels een bekend gezicht in de actualiteitenprogramma’s. Shagoofa en Anne werkten samen in Kabul; Anne verliet het slagveld net iets eerder. Ze vertelt dat het bericht over de families die toch moesten achterblijven een dieptepunt in haar loopbaan is. ‘Ik kon het niet vertellen aan Shagoofa en de anderen. Ik heb het een collega laten doen. Het was hartverscheurend. En nog steeds is onzeker wie wel of niet hier naar toe mag komen.’
We ontmoeten Shagoofa en Anne op een terras in de omgeving van het tentenkamp in Heumensoord. We zitten buiten omdat de QR-codes nog niet in orde zijn. Die avond zal Anne haar en enkele andere Afghaanse Cordaid-evacués meenemen naar Amsterdam. ‘Dat is gezellig, maar ik wil ook dat ze oefenen met het Nederlandse openbaar vervoer. Dan kunnen ze ook naar het Cordaidkantoor in Den Haag komen. Dit zijn vrouwen die zestig uur per week werkten. Een druk en zinvol bestaan hadden. Die willen wat doen.’
Houd de boodschap levend
Shagoofa is al begonnen met het leren van de Nederlandse taal. ‘We doen dat nu een beetje zelf en dat schiet niet zo op. We zouden graag les krijgen of lesboeken willen hebben. In het kamp zeggen ze dat dat nog wel komt. Maar nu heb ik tijd. Wanneer ik mijn master weer wil oppakken moet ik eerst zijn ingeburgerd. En daarvoor moet ik Nederlands leren. Graag zou ik ook jullie cultuur en geschiedenis leren begrijpen. Ik heb nu al zes weken niks gedaan, dat is me nog nooit gebeurd.’
Iets om handen hebben, zou ook afleiden van de zorgen om de situatie in Afghanistan. ‘Mijn zussen studeren niet meer, mijn jongste zusje gaat niet meer naar school. Ze kunnen alleen de straat op wanneer ze worden vergezeld door mijn vader of broer.’ Haar grootste wens is dat de internationale gemeenschap de stem van de Afghaanse vrouwen blijft vertolken. Haar oproep aan wie wil helpen is dan ook: doe wat je kan om dit op de agenda te houden. ‘Blijf erover praten, houd de boodschap levend nu de vrouwen in mijn land hun stem verliezen.’
Shagoofa en de anderen blijven waarschijnlijk nog tot 1 januari in Heumensoord. Daarna worden ze verdeeld over Nederlandse gemeenten. ‘Ze kan dus maar zo in Lutjebroek belanden’, zegt Anne Kwakkenbos. ‘Ik zou heel graag de Cordaid-vrouwen in de Randstad willen hebben. Als iemand daar een mogelijkheid voor heeft, dan zou dat geweldig zijn. Wanneer mijn Afghaanse collega’s woonruimte zouden vinden in de buurt van Amsterdam of Den Haag, kunnen we gaan werken aan nieuwe plannen en activiteiten vanuit Cordaid om óók de vrouwen in Afghanistan te blijven ondersteunen.’
Door Jannie Benedictus & Anneke van Dijk
Wil je iets doen? Er zijn verschillende manieren om ter plaatse te helpen of je diensten aan te bieden: https://www.bindkracht10.nl/update-heumensoord/ en https://www.coa.nl/nl/vrijwilligerswerk-en-donaties.
Verhaal met Impact is een solidariteitsgroep gestart waar de hulpvragen van straks, waaronder materiële zaken, op het gebied van werk en studie, coaching en inburgering kunnen worden neergelegd. Wil jij ook deelnemen? Mail dan naar info@verhaalmetimpact.nl. Ook tips over huisvesting kunnen naar dit e-mailadres.
En zoek je iemand als spreker over inclusie of diversiteit, denk dan ook aan deze genderexperts uit Afghanistan!