Portret van Gwenda Nielen

Tekst: Anneke van Dijk

Gwenda Nielen is 26 als ze op missie gaat naar Uruzgan. Ze is kapitein, heeft een rode baret – die krijg je na een zware mentale en fysieke proef die maar weinig vrouwen doorstaan – en rondde haar schietoefeningen en drills voor de missie met succes af. Maar als een kolonel op werkbezoek komt, vraagt die aan een andere kapitein, waar zij bij staat: „Gaat zij ook mee? Op voetpatrouille?”.

In een interview in NRC in 2021 vertelt Gwenda openhartig over haar tijd binnen Defensie.

Gwenda is één van de weinige vrouwen die opklommen tot luitenant-kolonel en ze werd door Defensie als boegbeelden beschouwd. Want Defensie wil al heel lang een minder homogene krijgsmacht, staat in beleidsstukken. Om een afspiegeling van de maatschappij te zijn en om klaar te zijn voor een modernere en complexere oorlogsvoering.

Maar in 2021 vertrekt ze, tegelijk met een ander vrouwelijk boegbeeld, moegestreden tegen de vooroordelen en discriminerende opmerkingen en uitingen binnen Defensie. Hoe dat komt? Het ideaalbeeld van een goede militair – een stoere man die zonder morren zijn klussen klaart – is diep verankerd in de krijgsmacht.

Het interview gaat over de cultuur binnen Defensie maar het gaat meer nog over Gwenda zelf, haar eigen ontwikkeling en cultuuromslag. Want toen ze startte bij Defensie riep deze cultuur binnen defensie geen weerstand bij haar op, integendeel.

“Toen ik de opleiding voor de luchtmobiele brigade haalde, werd ik volledig geaccepteerd als one of the guys. Dat vond ik toen heel tof” vertelt Gwenda in een interview met De Stentor. “Maar later dacht ik: dit is toch niet helemaal wie ik ben. Ik ben een doorzetter en extravert, maar ik heb ook mijn meer zachte, kwetsbare, onzekere en inlevende kant.” Ze ging tijdens haar werk binnen Defensie een studie sociologie volgen. “Daar leerde ik meer over gender en identiteit, leerde ik beter reflecteren. De studie was een omslagpunt, ik besloot dichter bij mezelf te blijven. One of the guys zijn is wat het systeem van me verwacht, maar ik heb veel meer in huis. Ik ben nog steeds die strategische en analytische landmacht officier, maar ook sensitief en intuïtief. Inmiddels had ik een bepaalde ervaring, leeftijd en rang dat ik het ook durfde te zeggen”.

De veranderingen binnen de defensiecultuur verliepen echter voor Gwenda te traag en belemmerde haar en anderen, met name vrouwelijke collega’s, om op gelijkwaardige wijze samen te werken en vernieuwingen door te voeren, zowel in omgangsvormen als in leiderschapsstijlen. Met pijn in haar hart verliet ze Defensie in 2021.

Alle kennis, ervaring en kunde die Gwenda inmiddels had opgedaan in haar werkzame leven konden uiteraard op andere plekken even goed of nog beter worden ingezet. Ze zat niet stil, integendeel. Inmiddels is Gwenda directeur van Tilt en zet ze haar expertise in op het gebied van online & offline beïnvloeding, desinformatie en strategische communicatie. Door middel van gedragsonderzoek, het online monitoren van desinformatie en met het maken van seriously fun games tegen fake news wil ze een bijdrage leveren aan het weerbaar maken van mensen tegen online manipulatie. Met de desinformatie-oorlog die woedt rondom de oorlog tussen Rusland en Oekraïne, zien we haar nu weer regelmatig terug op tv en radio over dit onderwerp.

Gwenda Nielen laat met haar boeiende loopbaan zien dat je als mens altijd door blijft groeien in kennis, kunde en ervaring, dat je daar ruimte voor moet blijven maken én daarbij soms ook voor jezelf moet durven erkennen dat je beter tot je recht komt als je nieuwe keuzes maakt.

Gwenda was spreker tijdens het Jaarcongres Vrouwen met Impact 2022. Dit jaar op 27 september in de Burgers’ Zoo. Met o.a. Laurentien van Oranje, Genieke Hertoghs, Jan van Setten, Caroline Koetsenruijter e.a. Meer informatie en aanmelden.